Υπάρχει ένα εννοιολογικό πρόβλημα στον προσδιορισμό του ισλαμιστικού αυταρχισμού, εφόσον ο ριζικός αντιδυτικισμός και ο στρατηγικός αντιεθνικισμός του τον διαφοροποιούν από το φασιστικό φαινόμενο.
Υπάρχουν βέβαια ουσιώδεις ομοιότητες και ο ισλαμιστικός αυταρχισμός δεν στερείται, κατά περίσταση, εθνικιστικών ή εθνοκρατικών προσδιορισμών που συναντά κανείς στον φασισμό, αλλά συνυπάρχει εντός του μια ευρύτερη οικουμενιστική διάσταση, πολύ ισχυρότερη από την αντίστοιχη στον φασισμό.
Επομένως, παρότι εργαλειακά και πολεμικά χρήσιμο να μιλάμε μερικές φορές για «ισλαμοφασισμό», ακριβέστερο είναι να ορίσουμε την ιδεολογική και κοσμοθεωρητική μας αντιπαράθεση σε πιο κατάλληλο πλαίσιο, θεωρητικά και πρακτικά αποτελεσματικότερο.
Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι ο ισλαμιστικός αυταρχισμός αναφέρεται σε έναν ενοκρατικό, μονιστικό ορίζοντα συγχώνευσης των εθνοτικών και εθνικών διαφορών, έχοντας ταυτόχρονα άμεση πολεμική κατά του εκάστοτε εθνικισμού ή πατριωτισμού.
Με αυτή την έννοια εξηγείται η αφλογιστία πολλών αριστερών και αντεξουσιαστικών αναλύσεων όταν επιχειρούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο, είτε εντάσσοντάς το απλουστευτικά στο εθνικιστικό φασιστικό παράδειγμα, είτε «ξεπλένοντάς» το ως ισλαμοδημοκρατικό ή ισλαμοριζοσπαστικό, αποκομμένο υποτίθεται από ολοκληρωτικές πτυχές.
Η αλήθεια είναι ότι ο ισλαμιστικός ριζοσπαστισμός, ως σχετικά αυτόνομος συντελεστής σε σχέση με το κατεξοχήν δυτικοϊμπεριαλιστικό φαινόμενο του φασισμού, αλλά ενταγμένος κι αυτός στο γενικό καπιταλιστικό και κρατικοκαπιταλιστικό πλαίσιο, ενέχει δικές του, ιδιαίτερες και αποκρουστικές μορφές αυταρχισμού. Αυτές συνδέονται με μια μερική αλλά ουσιώδη οικουμενιστική απάρνηση της εθνικής διάστασης των κοινωνιών.
Δεν είναι τυχαίο ότι μόνο ένα «εθνοσταλινικό» κίνημα όπως το πρωταρχικό ΡΚΚ μπόρεσε να αναλύσει με σαφήνεια αυτό το φαινόμενο και την επικινδυνότητά του, ενώ φιλελεύθεροι, αριστεριστές και διάφοροι ιμπεριαλιστικοί κύκλοι το χαϊδεύουν εδώ και χρόνια, και ορισμένοι εξακολουθούν να το κάνουν.
Ιωάννης Τζανάκος
