Ακόμα και τις «ανεπαίσθητες αντιλήψεις» τού Λάιμπνιτς (σίγουρα υπάρχει καλύτερη μετάφραση), οι οποίες δεν καταχωρούνται από εμένα στην εμπειρία και την ικανότητά της, δεν τις βλέπω-ερμηνεύω σαν υπάρχουσες «μέσω» ενός «προ-» ή ενός στερητικού «α-».
Η ανθρώπινη σκέψη, ίσως και η ζωική σκέψη γενικότερα, θαρρώ δεν έχει «από κάτω» της κάποιον «πυθμένα» που ορίζεται σε ένα ά-σκεπτο α-συνείδητο προ-συνειδητό, ή προ-κατηγοριακό πλαίσιο κ.λπ,
Στο υπόστρωμα τής αισθητηριακής αντίληψης, εκεί όπου κυριαρχεί η δεκτικότητα και η «παθητική σύνθεση», υπάρχει, και εκεί, γλώσσα Λόγος λέγειν, και ό,τι παραμένει εκτός αυτών δεν είναι «κάτι» που ως έλλειψη τους τα παράγει ως «επόμενα» σε κάποια προϋπάρχοντα στοιχεία, ή και (ως επόμενα) σε μη-υπάρχοντα στοιχεία με την απόλυτη έννοια.
Η «μη-κατηγορικότητα» λόγου χάριν, ή η «μη-ικανότητα» (η «δεκτικότητα» ως «μη-ικανότητα», όταν συμβαίνει αυτό, διότι υπάρχει επίσης η «δεκτικότητα» ως μέρος τής ικανότητας) δεν σημαίνουν την προϋπαρξη άλλων «αρνητικών» ή «κενών» «οντοτήτων».
--
Ακόμα και στο «χαμηλότερο» «υποστρωματικό» υπο-πεδίο τής «αισθητηριακής δεκτικότητας» (διότι η «αισθητηριακή δεκτικότητα» μπορεί κι αυτή να περιέχει και «δεκτικότητα» και «ικανότητα»), δεν δέχομαι ότι υπάρχει «κάτι» που υπερβαίνει το «μη-» μέσω ενός «προ-» ή ενός (στερητικού) «α-» (σε σχέση με τον όρο νοητική ή εμπειρική ικανότητα, κατηγορική σκέψη, συνείδηση κ.λπ).
---
Ξαναθυμήθηκα το ερμηνευτικό/μεταφραστικό πρόβλημα με το a priori τού Καντ. Δεν μπορεί να εννοηθεί μάλλον ως προεμπειρικό στοιχείο τής σκέψης, ούτε όμως και ως αμιγώς υπερεμπειρικό, εφόσον υπάρχει η έννοια της καθαρής a priori εποπτείας, που σχετίζεται με αποκλειστικά δύο υποστάσεις της, τον χώρο και τον χρόνο, οι οποίες είναι μεν μη άμεσα εμπειρικές αλλά ως άμεσες προϋποθέσεις των άμεσων αντιλήψεων και αισθητηριακών εμπειρικών αντιλήψεων δεν μπορούν να νοηθούν ως αμιγώς υπερεμπειρικές. Το a priori ως το εκ των προτέρων νοητικό στοιχείο τής ίδιας τής νόησης χρειάζεται προσεκτική επανερμηνεία, ίσως υπό το φως μιας επαναφοράς του ως γλωσσικονοητικής δομής.
Ιωάννης Τζανάκος
