Στέφανος Ροζάνης - ποιήματα και κριτική ερμηνεία μας..[2009-2019]

Κρύπτη

Όταν μιλώ για σένα είμαι ένας άλλος

Όταν μιλάς για μένα τότε μιλώ εγώ

Απομακρύνεται ο άλλος

Μεγαλώνει μέσα στην κρύπτη

Μοιράζεται ανάμεσα σ' εμένα και σε σένα

Ακροπατεί και παραμονεύει

Τότε μιλώ εγώ ο μοιρασμένος άλλος

Εξαντλώ τη γλώσσα μου σ' ανάρμοστα παιχνίδια

Κι ο θάνατος προβαίνει σαν αλησμόνητη στιγμή

Σ.Ροζάνης - Κρύπτη, 2006 εκδ. Έρασμος

Ο θάνατος προβαίνει σαν αλησμόνητη στιγμή, αποκτά το ανθρώπινο νόημα του θανάτου εντασσόμενος σε μιά συμβολική τάξη, εάν πρώτα οι ανακατοπτριζόμενοι στον έτερο, διαλεγόμενοι εραστές του Λόγου, έχουν κινήσει τον εαυτό τους στην έξοδο απο την εαυτότητα τους, και την εαυτότητα του άλλου -που είναι ο άλλος και ο εαυτός τους ως άλλος. 

Ο θάνατος σημασιοδοτείται ανθρωπίνως, μόνο εάν έχουν κινήσει με την αρχική αυτή προϋπόθεση. 

Η προϋπόθεση όμως δεν είναι η ολότητα της κοινωνικής περιπέτειας που σημαίνει ένας λόγος με τον Άλλον, είναι εκείνη η προυπόθεση που αν επιτευχθεί αίρεται την στιγμή της επιτυχίας επίτευξης της, για να επιστρέψει ο Άλλος στην κρύπτη του, στον εσώτερο οίκο της αξιοπρέπειας του. 

Εκεί ακροπατεί. 

Ακροπατεί πιά, δεν είναι ο οίκος του αυτός ένας ασφαλής οίκος, σαν τον οίκο που χαρίζουν οι θεραπείες των μικροαστών ψυχοθεραπευτών, είναι κτισμένος στην άκρη του γκρεμού. 

Δεν τρέμει από φόβο αυτός ο άλλος, ο μοιρασμένος άλλος του βαραθρώδους οίκου, μάλλον προκαλεί τον φόβο, παίζει ξανά με τον Λόγο, ανάρμοστα..είναι ανάρμοστος ο άλλος που επιστρέφει από τον κρυπτικό οίκο της μετα-επικοινωνιακής αξιοπρέπειας. 

Σε μας απομένει να προσδιορίσουμε το είδος του ανάρμοστου, σε μάς ανατίθεται το καθήκον μιας όμορφης αναρμοστίας του Λόγου, που θα κάνει τον Θάνατο μιαν άλλη αλησμόνητη στιγμή, απο εκείνη της θυσίας, αν και ακόμα και η θυσία υπερέχει της γύμνιας του γεγονικού θανάτου....

Ιωάννης Τζανάκος

Στέφανος Ροζάνης-Giuseppe Ungaretti/ Δύση, μετά την ελπίδα της μορφής

STATUA 

Gioventu impietrita, 
O statua, o statua dell'abisso umano.... 
Il gran tumulto dopo tanto viaggio 
Corrode uno scoglio 
A fiore di labbra. 

Άγαλμα(1927)
 

Πετρωμένη νεότητα,

Ω άγαλμα, άγαλμα της ανθρώπινης αβύσσου...

Ο μέγας χαλασμός ύστερ' απο τόσο ταξίδεμα

Μόλις που διαβρώνει

Ένα σκόπελο.

 

Sentimento del Tempo..

G.Ungaretti/ Αίσθημα του Χρόνου.

Μετάφραση Φ.Πιομπίνος

Ομολογία
 

Αυτό που με περιβάλλει είναι θόρυβος

Αναρωτιέμαι αν μπορώ να ξεχωρίσω λέξεις

Και αν οι λέξεις επιζούν μέσα στον θόρυβο

Αν συγχέονται και αν ο ήχος τους ηχεί πράγματι

Και δεν είναι παρά ένα με τον θόρυβο

Αυτό που με περιέχει είναι κενό

Αναρωτιέμαι αν μπορώ να ξεχωρίσω έναν τόπο

Και αν ο τόπος επιζεί μέσα στο κενό

Αν συγχέονται οι τόποι και αν πράγματι

χαράσσονται μέσα στο κενό

Και δεν είναι παρά ένα με το κενό

Αυτό που με ορίζει είναι αόριστο

Αναρωτιέμαι αν μπορώ να ξεχωρίσω όρια

Και αν τα όρια επιζούν μέσα στο αόριστο

Αν συγχέονται τα όρια και αν πράγματι

χαράσσονται μέσα στο αόριστο

Και δεν είναι παρά ένα με το αόριστο

Τελικά δεν μπόρεσα να ζήσω αλλιώς

Στέφανος Ροζάνης, Κρύπτη-2006, εκδ. Έρασμος

Ο δυτικός άνθρωπος είναι ο αγωνιστής της μορφής, ο κυριαρχημένος απο την μορφή δημιουργός της μορφής, που σαν φτάσει στο όριο της ανύψωσης και της καταβύθισης των μορφοποιήσεων, αναρωτιέται. 

Μόνον αυτός αναρωτιέται, τι να κάνουμε, μόνον αυτός, γιατί φρόντισε να μην φροντίσει άλλο απο τον αγώνα εκείνον που γεννά την αναρώτηση, στο πέρας της σκληρής εργασίας του. 

Το άγαλμα είναι η λέξη, η λέξη είναι το άγαλμα, και ορθώνεται ως τέλος, ως απόλυτο πέρας, αντίκρυ στην άβυσσο που το δημιούργησε, μέσα στην άβυσσο που αυτό δημιούργησε. 

Δεν αρκεί να παρατηρήσουμε την αψεγάδιαστη οντότητα, ούτε σημαίνει κάτι η διαρκής παραμονή μας στην θέα της, αν δεν μετατρέψουμε με το ίδιο μορφοποιητικό πάθος, την μορφικότητα σε αγωνία της μορφής, τη λέξη σε ιλιγγιώδη αναρώτηση του τελικού νοήματος της, σε αυτό που απομένει έξω, κάτω, πάνωθέ της. 

Μόλις που διαβρώνει ένα σκόπελο όλο αυτό το ταξίδεμα, μόλις που ξεχωρίζει η λέξη απο τον θόρυβο της ομιλίας, μόλις που φαίνεται η έξοχη μορφή στο θερμό συνονθύλευμα της ζωής, μόλις που διακρίνεται ο τόπος που σχημάτισε η ριζική δύναμη του φαουστικού ανθρώπου απο το άπειρο και αδιάφορο κενό του χωρο-χρόνου. 

Τη στιγμή που ολοκληρώνεται η δημιουργία, αυτή τη στιγμή έρχεται ο ίλιγγος της στάσης. 

Άδικα προσπαθούν οι φιλόσοφοι να ακινητήσουν στη μορφική στάση, μάταια αγωνίζονται να χαρίσουν στον δημιουργό τη δόξα της μορφής. Αυτός ποθεί την αιώνια νεότητα του αγώνα, δεν τον αφορά η μορφή, δεν τον αφορά η ανάπαυλα στους κόλπους της. 

Βασανίζεται απο το κενό της εποχής μεταξύ των μορφικών αγώνων, και αυτό το βάσανο δε θεραπεύεται με τις κενοδοξίες της ιστορικής ( η ψευδο-ιστορικής) σοφίας, γιατί γνωρίζει πως μπορεί όλα να έχουν τελειώσει, φοβάται πως αυτός ο φόβος του μπορεί να είναι αληθινός, ριγεί με την υποψία πως η εποχή του δεν είναι το ''μεταξύ'', αλλά το τέλος. 

Αν προκύψει αργότερα μια νέα πυράκτωση, μπορούν οι μελετητές να λοιδορούν την ασθένεια της απαισιοδοξίας, αλλά θα έχουν ξεχάσει πως αυτή τους η άνεση, να ζουν σε μια πυρακτωμένη εποχή, προήλθε από την παλιά αγωνία μη τυχόν και δεν έλθει η εποχή τους. 

Οι τόποι επιζούν στους νέους τόπους, άρα πεθαίνουν για πάντα, οι λέξεις χάνονται αθόρυβα στις τρυφερές ψυχές που τις φυλάνε σαν θησαυρό, άρα χάνονται για πάντα, και το παν συντρίβει ξανά και ξανά το νόημα, άρα γεννά τον δημιουργό, τον ακατάβλητο τεχνίτη του, που πάντα χάνει όταν κερδίσει. 

Αυτό είναι το μυστικό του δυτικού ανθρώπου, το τέλος του είναι η αιώνια επιστροφή του στην αρχή του, μιαν αρχη που υπάρχει στα χέρια του, και ίσως δεν θα υπάρξει ποτέ ξανά, κι αν υπάρξει δεν θα υπάρξει επειδή κάποτε υπήρξε, ή τάχα γιατί πάντα υπάρχει αρχή σ' αυτά, σαν να είναι η φύση των χεριών μας βλασταίνουσα.

Ιωάννης Τζανάκος