Ας υποθέσουμε ότι μπορούμε να «αφαιρέσουμε» από την συζήτηση για την πανδημία τις φονταμενταλιστικές και συνωμοσιολογικές θεωρήσεις για τις «αιτίες» της, για να μπορέσουμε να επικεντρώσουμε στις θεωρήσεις που εξετάζουν τις ειδικές κοινωνικές και θεσμικές συνθήκες που μορφοποιούν την «αντιμετώπισή» της.
Θα διαπιστώσουμε τότε ότι, ακόμα και μια τέτοια οριοθέτηση τής συζήτησης δεν σημαίνει αναπόφευκτα πραγματική οριοθέτηση κατά αυτό τον τρόπο, με την έννοια ότι μπορεί να υπάρξει παρείσδυση οντολογικών και ντετερμινιστικών αντιλήψεων που συνυφαίνονται με ηθικολογικές και ενοχικές «αιτιάσεις».
Υπάρχουν πολλές μορφές αυτής τής έμμεσης οντολογίας:
Όταν υπάρχει υποτίμηση τής αντικειμενικής βιολογικής συνιστώσας τής κρίσης που είναι συμμετρικά «αντίθετη» με την υπερβολική ανατίμηση τής κοινωνικής, ιδεολογικής ή ταξικής της μορφοποίησης, και το αντίστροφο [χωρίς να να υπάρχει ορθή σειρά αντιστροφής].
Κάθε «παράταξη» ερμηνείας τραβάει το σχοινί προς την δική της πλευρά, αλλά σε κάθε «τράβηγμα» αυτού τού είδους υπάρχει ένα είδος ηθικολογικής οντολογικοποίησης τής κρίσης, και παράγεται έτσι ένα είδος ενοχής που απευθύνεται στην αντίπαλη «παράταξη» ερμηνείας.
Ας δούμε πιο συγκεκριμένα:
Όπως έχουμε δει σε προηγούμενα σημειώματά μας, η ηθικολογική ερμηνεία που αποδίδει ενοχές κατά το οντολογικό πρότυπο, εξετάζει την «αιτία» τού φαινομένου [ή γεγονότος] τής κρίσης ως ταυτόσημη με τον «φορέα» τής αντίπαλης ηθικολογικής ερμηνείας και το «είναι» του, και τελικά ορίζει την κρίση αυτή ως φαινόμενο μιας ουσίας που είναι το υπόστρωμα αυτής τής κρίσης, άρα είναι και αυτή [ως ουσία] ετούτη που «στην πραγματικότητα» υφίσταται κρίση.
Όταν η κρίση έχει [και] εξωγενείς, ούτως ειπείν [και] μη ανθρωπογενείς «αιτίες» η «μεταφυσική τής ενοχής» βρίσκεται σε μια άμεση δυσχέρεια στο να αποδώσει ευθύνες στον «άλλον», στο «άλλο» κ.λπ, ειδικά αν είναι πιο συγκροτημένη, δομημένη, και λογικοφανής [όταν είναι «υποχρεωμένη» εκ των πραγμάτων να διεκδικήσει κάτι παραπάνω από «συνωμοσιολογικές» ή φονταμενταλιστικές «δόξες»].
Σε πρώτη φάση υπάρχει μια άρνηση τής μεγάλης ισχύος τού φαινομένου, και έπειτα σιγά σιγά υπάρχει η προσπάθεια μιας μετωνυμικής περίκλεισής του από «αυτό» που υποτίθεται ότι είναι το «ουσιώδες κακό».
Σας παρουσιάζω μερικές εκδοχές αυτής τής φάσης και τής εξέλιξής της:
Σας παρουσιάζω μερικές εκδοχές αυτής τής φάσης και τής εξέλιξής της:
«Μια απλή γρίπη είναι, για να υπάρχει περισπασμός από το κύριο στοιχείο τού {κακού}»
«Υπάρχει μεν, αλλά χρησιμοποιείται για άλλους λόγους, που έχουν να κάνουν με το κύριο στοιχείο τού {κακού}»
«Υπάρχει και είναι ένας καταλύτης για να φανεί ότι το {κακό} δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι το συγκροτητικό αίτιο τής ζωής, άρα το {ουσιώδες κακό} και αυτό το συγκεκριμένο {κακό} ως καταλύτης του, είναι η ουσία τής κρίσης».
Όσο πιο επεξεργασμένη είναι η χιλιαστική «οντολογία τού κακού» τόσο αυτό [{το κακό}] απουσιάζει ως εμφανής έννοια ή λέξη, η ουσία της όμως ως οντολογίας είναι η ίδια: «υπάρχει κακό», και δεν είναι απλά «έλλειψη τού {καλού}».
Για τους ιδεολόγους και ιδεοληπτικούς [όπως τους ορίσαμε πρόχειρα και σχηματικά σε προηγούμενα σημειώματα], πρέπει πρώτα να υπάρξει όλη αυτή η βαρυφορτωμένη οντολογία και ηθικολογία, για να φτάσουμε στο ζήτημα στον ορθολογικό πυρήνα του, το οποίο θα μπορούσε να τεθεί ως το εξής ερώτημα:
Ποια είναι τα κοινωνικά υποσυστήματα, τα κοινωνικά εργαλεία και οι κοινωνικοί θεσμοί ενός συγκεκριμένου κοινωνικού συστήματος [ή τρόπου παραγωγής] που κάνουν επιτυχέστερη την αντιμετώπιση ενός μαζικού υγειονομικού προβλήματος;
[συνεχίζεται]
Ιωάννης Τζανάκος
Όσο πιο επεξεργασμένη είναι η χιλιαστική «οντολογία τού κακού» τόσο αυτό [{το κακό}] απουσιάζει ως εμφανής έννοια ή λέξη, η ουσία της όμως ως οντολογίας είναι η ίδια: «υπάρχει κακό», και δεν είναι απλά «έλλειψη τού {καλού}».
Για τους ιδεολόγους και ιδεοληπτικούς [όπως τους ορίσαμε πρόχειρα και σχηματικά σε προηγούμενα σημειώματα], πρέπει πρώτα να υπάρξει όλη αυτή η βαρυφορτωμένη οντολογία και ηθικολογία, για να φτάσουμε στο ζήτημα στον ορθολογικό πυρήνα του, το οποίο θα μπορούσε να τεθεί ως το εξής ερώτημα:
Ποια είναι τα κοινωνικά υποσυστήματα, τα κοινωνικά εργαλεία και οι κοινωνικοί θεσμοί ενός συγκεκριμένου κοινωνικού συστήματος [ή τρόπου παραγωγής] που κάνουν επιτυχέστερη την αντιμετώπιση ενός μαζικού υγειονομικού προβλήματος;
[συνεχίζεται]
Ιωάννης Τζανάκος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου