Κυριακή 3 Μαΐου 2020
Σάββατο 2 Μαΐου 2020
Τρίτη 21 Απριλίου 2020
Δευτέρα 20 Απριλίου 2020
Το παιχνίδι τής υπο-ομάδας [φατρίας] και η ηγεμονία τής συνολικής ομάδας [ή αγέλης], σε ένα κλειστό ιδεολογικό σύστημα..
Η μια υπο-ομάδα λαθεύει η άλλη επανορθώνει.
Η μια υπο-ομάδα αργεί και έχει αμφιβολίες, η άλλη σπεύδει με την σιγουριά τής πράξης.
Η ευθύνη δεν διαχέεται στο «όλον» τής «συνολικής ομάδας», αλλά επιμερίζεται σε μια από τις υπο-ομάδες της, και έτσι το «όλον» αυτό αποσείει τις ευθύνες του όταν υπάρχει τραγική αστοχία, αντί ας πούμε να κατηγορηθεί.
Όλα θα ήταν «ομαλά» για το «όλον» αυτό αν δεν υπήρχε «αρχείο» για τις συμφωνίες, τις συμμαχίες και τις κοινές εξουσιαστικές ιδεολογικές πρακτικές όλων των υπο-ομάδων που το συναπαρτίζουν.
Αυτές οι «συμφωνίες» υπάρχουν ακόμα και στην αρχή ενός λάθους, μιας αστοχίας, αναφερόμενοι πάντα στο ειδικό πεδίο ενός θέματος.
Κατά τα άλλα η «συμφωνία» στα γενικότερα θέματα υπάρχει, άσχετα αν για το μέλλον, όταν ανακύψουν άλλα ειδικά πεδία-θέματα, υπάρχει πάντα η δυνατότητα εφαρμογής τού ίδιου μηχανισμού «κάλυψης των κενών».
Έτσι κι αλλιώς το «αρχείο» δεν το διαβάζουν και πολλοί, κι αν υπάρχει μελέτη του δεν γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και επιμέλεια.
Υπάρχει πάντα η λήθη, και η λήθη αξιοποιείται από κάθε μηχανισμό ιδεολογικής μνήμης.
Ιωάννης Τζανάκος
Σοφιστικές και προπαγανδιστικές τεχνικές συκοφαντίας.
Οι προπαγανδιστές και οι σοφιστές έχουν γίνει ένα πράγμα.
Πάντα υπήρχε μια «ευρεία ταυτότητά» τους σε σημειακά και ιδεολογικά «σημεία συνάντησης», αλλά σήμερα ειδικά έχουν ενωθεί σε ένα υπερπερίπλοκο διανοητικό και ιδεολογικό όλον, το οποίο παρά την υπερπεριπλοκότητά του λειτουργεί βάσει απλών δομών διαρκούς ετεροκαθορισμού δια αλληλοκατοπτρισμού αληθειών και ψευδών.
---
Πρέπει να επισημάνουμε την πολυ-πολικότητα τής ύστερης σοφιστικής και προπαγανδιστικής τεχνικής, για να δούμε καλύτερα τι παγίδες στήνουν οι άτιμοι, οι συκοφάντες και οι κλέφτες ιδεών που την «εφαρμόζουν» σήμερα.
Να μια δόλια τεχνική:
Συνήθως ο συκοφάντης σοφιστής σού «επιστρέφει» έναν ιδεολογικό ή ηθικό χαρακτηρισμό που τού έχεις εξακοντίσει.
Μπορεί όμως να κάνει κάτι πιο έξυπνο.
Να σου προσάψει μια κατηγορία ή μια ηθική μομφή που δεν αφορά την μεταξύ σας διαμάχη αλλά μιαν άλλη που είτε αφορά τον ίδιο και έναν άλλο αντίδικό του ή άλλους αντιδίκους που δεν σχετίζονται ούτε με αυτόν ούτε με σένα.
Ακριβώς η πολυ-πολικότητα τής σοφιστικής και προπαγανδιστικής διαμάχης τού δίνει αυτή την δυνατότητα, και όσο πιο ευφυής είναι τόσο δυσκολότερο είναι για σένα να αμυνθείς, αφού είναι τρομαχτικά δύσκολο να ανακαλύψεις τις πηγές από τις οποίες άντλησε τα ψευδοεπιχειρήματα του.
Όμως, πέρα από αυτή την άντληση «δεδομένων» από μια απομακρυσμένη διαμάχη υπάρχει επιπλέον και μια άλλη παρόμοια τακτική.
Ο σοφιστής παίρνει «δεδομένα» από δικές σου διαμάχες με άλλους αντίδικους, και τις ενσωματώνει στην δική σας διαμάχη, είτε χρησιμοποιώντας τα επιχειρήματα τού άλλου αντιδίκου σου, είτε ακόμα και τα δικά σου για να στα επιστρέψει σαν να σου τα επέστρεφε αυτός ο άλλος αντίδικος.
--
Υπάρχουν συνδυασμοί αυτών των δύο τεχνικών.
--
Ιωάννης Τζανάκος
Σάββατο 4 Απριλίου 2020
Το γεγονός τής πανδημίας και οι ντετερμινιστές [3] [αντιμετώπιση-α]
Ας υποθέσουμε ότι μπορούμε να «αφαιρέσουμε» από την συζήτηση για την πανδημία τις φονταμενταλιστικές και συνωμοσιολογικές θεωρήσεις για τις «αιτίες» της, για να μπορέσουμε να επικεντρώσουμε στις θεωρήσεις που εξετάζουν τις ειδικές κοινωνικές και θεσμικές συνθήκες που μορφοποιούν την «αντιμετώπισή» της.
Θα διαπιστώσουμε τότε ότι, ακόμα και μια τέτοια οριοθέτηση τής συζήτησης δεν σημαίνει αναπόφευκτα πραγματική οριοθέτηση κατά αυτό τον τρόπο, με την έννοια ότι μπορεί να υπάρξει παρείσδυση οντολογικών και ντετερμινιστικών αντιλήψεων που συνυφαίνονται με ηθικολογικές και ενοχικές «αιτιάσεις».
Υπάρχουν πολλές μορφές αυτής τής έμμεσης οντολογίας:
Όταν υπάρχει υποτίμηση τής αντικειμενικής βιολογικής συνιστώσας τής κρίσης που είναι συμμετρικά «αντίθετη» με την υπερβολική ανατίμηση τής κοινωνικής, ιδεολογικής ή ταξικής της μορφοποίησης, και το αντίστροφο [χωρίς να να υπάρχει ορθή σειρά αντιστροφής].
Κάθε «παράταξη» ερμηνείας τραβάει το σχοινί προς την δική της πλευρά, αλλά σε κάθε «τράβηγμα» αυτού τού είδους υπάρχει ένα είδος ηθικολογικής οντολογικοποίησης τής κρίσης, και παράγεται έτσι ένα είδος ενοχής που απευθύνεται στην αντίπαλη «παράταξη» ερμηνείας.
Ας δούμε πιο συγκεκριμένα:
Όπως έχουμε δει σε προηγούμενα σημειώματά μας, η ηθικολογική ερμηνεία που αποδίδει ενοχές κατά το οντολογικό πρότυπο, εξετάζει την «αιτία» τού φαινομένου [ή γεγονότος] τής κρίσης ως ταυτόσημη με τον «φορέα» τής αντίπαλης ηθικολογικής ερμηνείας και το «είναι» του, και τελικά ορίζει την κρίση αυτή ως φαινόμενο μιας ουσίας που είναι το υπόστρωμα αυτής τής κρίσης, άρα είναι και αυτή [ως ουσία] ετούτη που «στην πραγματικότητα» υφίσταται κρίση.
Όταν η κρίση έχει [και] εξωγενείς, ούτως ειπείν [και] μη ανθρωπογενείς «αιτίες» η «μεταφυσική τής ενοχής» βρίσκεται σε μια άμεση δυσχέρεια στο να αποδώσει ευθύνες στον «άλλον», στο «άλλο» κ.λπ, ειδικά αν είναι πιο συγκροτημένη, δομημένη, και λογικοφανής [όταν είναι «υποχρεωμένη» εκ των πραγμάτων να διεκδικήσει κάτι παραπάνω από «συνωμοσιολογικές» ή φονταμενταλιστικές «δόξες»].
Σε πρώτη φάση υπάρχει μια άρνηση τής μεγάλης ισχύος τού φαινομένου, και έπειτα σιγά σιγά υπάρχει η προσπάθεια μιας μετωνυμικής περίκλεισής του από «αυτό» που υποτίθεται ότι είναι το «ουσιώδες κακό».
Σας παρουσιάζω μερικές εκδοχές αυτής τής φάσης και τής εξέλιξής της:
Σας παρουσιάζω μερικές εκδοχές αυτής τής φάσης και τής εξέλιξής της:
«Μια απλή γρίπη είναι, για να υπάρχει περισπασμός από το κύριο στοιχείο τού {κακού}»
«Υπάρχει μεν, αλλά χρησιμοποιείται για άλλους λόγους, που έχουν να κάνουν με το κύριο στοιχείο τού {κακού}»
«Υπάρχει και είναι ένας καταλύτης για να φανεί ότι το {κακό} δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι το συγκροτητικό αίτιο τής ζωής, άρα το {ουσιώδες κακό} και αυτό το συγκεκριμένο {κακό} ως καταλύτης του, είναι η ουσία τής κρίσης».
Όσο πιο επεξεργασμένη είναι η χιλιαστική «οντολογία τού κακού» τόσο αυτό [{το κακό}] απουσιάζει ως εμφανής έννοια ή λέξη, η ουσία της όμως ως οντολογίας είναι η ίδια: «υπάρχει κακό», και δεν είναι απλά «έλλειψη τού {καλού}».
Για τους ιδεολόγους και ιδεοληπτικούς [όπως τους ορίσαμε πρόχειρα και σχηματικά σε προηγούμενα σημειώματα], πρέπει πρώτα να υπάρξει όλη αυτή η βαρυφορτωμένη οντολογία και ηθικολογία, για να φτάσουμε στο ζήτημα στον ορθολογικό πυρήνα του, το οποίο θα μπορούσε να τεθεί ως το εξής ερώτημα:
Ποια είναι τα κοινωνικά υποσυστήματα, τα κοινωνικά εργαλεία και οι κοινωνικοί θεσμοί ενός συγκεκριμένου κοινωνικού συστήματος [ή τρόπου παραγωγής] που κάνουν επιτυχέστερη την αντιμετώπιση ενός μαζικού υγειονομικού προβλήματος;
[συνεχίζεται]
Ιωάννης Τζανάκος
Όσο πιο επεξεργασμένη είναι η χιλιαστική «οντολογία τού κακού» τόσο αυτό [{το κακό}] απουσιάζει ως εμφανής έννοια ή λέξη, η ουσία της όμως ως οντολογίας είναι η ίδια: «υπάρχει κακό», και δεν είναι απλά «έλλειψη τού {καλού}».
Για τους ιδεολόγους και ιδεοληπτικούς [όπως τους ορίσαμε πρόχειρα και σχηματικά σε προηγούμενα σημειώματα], πρέπει πρώτα να υπάρξει όλη αυτή η βαρυφορτωμένη οντολογία και ηθικολογία, για να φτάσουμε στο ζήτημα στον ορθολογικό πυρήνα του, το οποίο θα μπορούσε να τεθεί ως το εξής ερώτημα:
Ποια είναι τα κοινωνικά υποσυστήματα, τα κοινωνικά εργαλεία και οι κοινωνικοί θεσμοί ενός συγκεκριμένου κοινωνικού συστήματος [ή τρόπου παραγωγής] που κάνουν επιτυχέστερη την αντιμετώπιση ενός μαζικού υγειονομικού προβλήματος;
[συνεχίζεται]
Ιωάννης Τζανάκος
Το γεγονός τής πανδημίας και οι ντετερμινιστές [2] [εμφάνιση-β]
Η φρενίτιδα τής αναγκαίας υγειονομικής απομόνωσης των ανθρώπων, έγινε εξαρχής αντικείμενο μιας αρχικά ήπιας προσπάθειας ιδεολογικής-ηθικολογικής αξιοποίησης από σεσημασμένους χειραγωγούς τής κοινωνικής δυσαρέσκειάς τους.
Επειδή «όλα σταμάτησαν» άρχισε να περιπλανάται η ιδέα ότι ίσως αυτό μπορεί να αναδείξει την υποτιθέμενη ηθική αξία αυτής τής απομόνωσης-στάσης, σαν να είναι δυνατόν μάλιστα τούτη να «προκαλέσει» την αιφνίδια επίγνωση των «αιτιών» τής εμφάνισης τής ίδιας τής πανδημίας και τής μετάλλαξης που την προκάλεσε.
Το ερώτημα «τι έγινε»; μετατράπηκε πάλι, με την βοήθεια έτοιμων προπαγανδιστών, στο ερώτημα «τι φταίει»;
Όχι για την αντιμετώπιση τής κρίσης, για τον λανθασμένο ή ελλειμματικό τρόπο αντιμετώπισης και πρόνοιας τέτοιων κρίσεων, αλλά για την ίδια την πρωταρχική εμφάνισή τους.
Πέρα από τις συνωμοσιολογίες που έκαναν πάλι την συνηθισμένη «δουλειά» τους, εμφανίστηκαν αμέσως ηθικολογικές και οικο-ηθικολογικές «εξηγήσεις», καθώς και συγγενείς εθνικιστικές «εξηγήσεις», που έδωσαν τον τόνο τής γενικής ενοχής για την ίδια την εμφάνιση τού προβλήματος.
Προτού ακόμα φτάσουμε στις σοβαρότερες ντετερμινιστικές ηθικολογίες που έχουν να κάνουν κυρίως με την κριτική-ή-εξιδανίκευση των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων και την συνεπαγόμενη κριτική τής επάρκειας των κοινωνικών υγειονομικών υποσυστημάτων τους, κατά την αντιμετώπιση και αυτής τής κρίσης, τονίζουμε την ιδιαίτερη σημασία τής δημιουργίας αυτού τού ηθικολογικού-οντολογικού οικο-ηθικολογικού ή εθνοκοινοτιστικού ενοχικού προπλάσματος ως συντελεστή ενίσχυσης των ανορθολογικών «ενοράσεων» σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.
Παράλληλα τονίζουμε ότι πολλοί και από τους μετέπειτα συνωμοσιολόγους ή εθνο-ηθικολόγους ή οικο-ηθικολόγους, όταν ξέσπασε η κρίση επέδειξαν μια «στάση άρνησης» απέναντι στο φαινόμενο, η οποία εκδηλώθηκε είτε μέσω μιας υφέρπουσας δυσθυμίας [βγήκαν από την ρουτίνα των αγαπημένων ιδεολογικών διπόλων τους και έχασαν έτσι την δυνατότητα να «παρεμβαίνουν» συνέχεια βάσει μόνον αυτών], είτε μέσω μιας ανοιχτής «άρνησης ύπαρξης» τού ίδιου του φαινομένου.
[συνεχίζεται]
Ιωάννης Τζανάκος
Το γεγονός τής πανδημίας και οι ντετερμινιστές [1] [εμφάνιση-α]
Το «γεγονός» είναι μια πανδημία που σχετίζεται με την εμφάνιση μιας μετάλλαξης ενός ιού που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί [άμεσα] με τα υπάρχοντα φαρμακευτικά μέσα.
«Γύρω» από αυτό το γεγονός συγκεντρώθηκαν ως «θεωρήσεις» διάφορες νοητικές και εμπειρικές εποπτείες που πρόταξαν ένα βασικό αίτιο ή μια σειρά αιτίων, είτε για την εμφάνιση του μεταλλαγμένου ιού, είτε για την αδυναμία τής άμεσης αντιμετώπισής του.
Ας δούμε καταρχάς τον «θεωρητικό ντετερμινισμό» σε σχέση με την εμφάνιση τής μετάλλαξης.
Σε σχέση με την εμφάνιση τής μετάλλαξης υπήρξε ο πρώτος προπαγανδιστικός και συνωμοσιολογικός πόλεμος από όλες τις μυστικές υπηρεσίες και τα «βαθέα κράτη» των μεγάλων [αλλά και μικρότερων] κρατικών δυνάμεων και διάφορα λούμπεν παράκεντρα τους στο διαδίκτυο, τις εφημερίδες και την τάχα ανεξάρτητη δημοσιολογική και «ιδεολογική» [στρατευμένη] διανόηση.
[Δεν θα ασχοληθώ καθόλου με τις θεωρίες συνωμοσίας, απαξιώ. Θα εξετάσω τις υποτίθεται σοβαρότερες «οικολογικές» θεωρήσεις, και άλλες]
Το γεγονός ότι τέτοιοι ιοί και άλλες ασθένειες που λαμβάνουν την έκταση και τον «τρόπο» τής επιδημίας υπάρχουν από τότε που υπάρχει ανθρώπινος πολιτισμός, ίσως και κατά την αρχέγονη «φάση» τού ανθρώπινου γένους, δεν φάνηκε να πτοεί τούς «αναζητητές» ειδικών αιτίων για την εμφάνιση αυτής τής επιδημίας.
Η αναζήτηση ενός συγκεκριμένου συστήματος ειδικών αιτιών «εμφάνισης» που να σχετίζεται με μία κοινωνική μορφή [ή ένα κοινωνικό σύστημα] σε αντιδιαστολή προς τις άλλες [ή ένα άλλο κοινωνικό σύστημα] ή σε αντιδιαστολή προς μια άλλη υποθετική ιδανική κοινωνική μορφή [ή ένα άλλο κοινωνικό σύστημα], έλαβε την μορφή τής «οικολογικής-περιβαλλοντικής» κριτικής τής ανθρώπινης παρέμβασης στην «φύση».
Λες και δεν υπήρχαν πάντα αυτές οι οικολογικές-περιβαλλοντικές «αιτίες», πάντα ως συνοδεύουσες και όχι ως μοναδικές, κατά την ενίσχυση τής έντασης τής διεργασίας ή ακόμα και κατά την γένεση τής ίδιας τής μετάλλαξης των ιών, μικροοργανισμών κ.λπ.
Έτσι, ενώ ακόμα και κατά τον μεσαίωνα η επιδημία τής πανούκλας σαφώς σχετίζονταν και με την ανάπτυξη τού εμπορίου, τής «τότε» «παγκοσμιοποίησης» και των αστικών κέντρων [αν και όχι-μόνον, όπως είπαμε], οι «οικολόγοι» ή «οικολογίζοντες» ακροαριστεροί ή ακροδεξιοί, ανακαλύψανε πάλι την «αμαρτωλή» «φύση» των αστικών κέντρων, των μαζικών συγχρωτισμών, των διεθνών εμπορικών συναλλαγών, των μαζικών πολιτισμικών δράσεων, τής μετακίνησης των ανθρώπων σε όλη τη γη.
Αν κάποιος ακολουθήσει αυτή την «λογική» θα καταλήξει στο τέλος να φαντάζεται ότι μπορεί να υπάρξει μια παγκόσμια κοινωνία απαρτισμένη από κλειστές «κοινότητες», οι οποίες θα μπορούν να περιορίζουν δραστικά τέτοια φαινόμενα.
Μια φονταμενταλιστική ή εθνικιστική καραντίνα διαρκείας, μια κοινωνική δομή καραντίνας μεταξύ τόπων και λαών οργανωμένων ως εσωστρεφών κοινοτήτων, θεωρείται ίσως η λύση για να μην ξαναϋπάρξουν επιδημίες.
Επειδή αυτό είναι το φαντασιακό μέρος τής «περιβαλλοντικής» παράκρουσης, πρέπει μάλλον να εστιάσουμε στις ρεαλιστικές στοχεύσεις της, που εκτείνονται σε όλο τον φονταμενταλιστικό χώρο, είτε αυτός είναι θεοκρατικός είτε αυτός είναι εθνικιστικός είτε αυτός είναι οικο-αναρχικός, είτε είναι ένας συνδυασμός των παραπάνω.
Ο φονταμενταλιστικός «κοινοτιστικός» εθνικισμός, ωστόσο, είναι σε αυτό το πλαίσιο ο βασικότερος ιδεολογικός συντελεστής, και αυτός που εντέλει θα «κερδίσει» πόντους αν η συζήτηση «περιστραφεί» γύρω από μια τέτοια «θεματική» [όπως τούτη είναι «νοηματικά οργανωμένη»], ακόμα κι αν η λαμπερή επιφάνειά της μπορεί να σημαίνει μια «διεθνιστική-οικολογική» κλήση.
Ακριβώς όπως το «νέο κίνημα» «ενάντια στην παγκοσμιοποίηση» όπως ξεκίνησε από το Σιάτλ και πέρασε θυελλωδώς δια μέσω τής «αραβικής άνοιξης» και των παγκόσμιων «αγανακτισμένων» και είχε ως τελική κατάληξή του ένα αντιδραστικό εθνικιστικό-ρατσιστικό και θεοκρατικό «καταστάλαγμα».
Ιωάννης Τζανάκος
Παρασκευή 3 Απριλίου 2020
Βιασύνη
Η βιασύνη όλων, όλων μας, να βγάλουμε συμπεράσματα για αυτή την υγειονομική και κοινωνική κρίση, και να ετοιμαστούμε με έτοιμες «λύσεις» για το μέλλον που έρχεται, δείχνει πολλά.
Ίσως αυτά τα «πολλά» όμως να σημαίνουν επαναλήψεις γνωστών στάσεων σε τέτοιες περιστάσεις, των οποίων τα περιεχόμενα δεν θα έχουν και τόση σημασία όταν αυτό το μέλλον θα έρθει.
Περιδιαβαίνοντας με ταχύτητα και στα δικά μου πρώτα κειμενικά ξεσπάσματα και στα ξεσπάσματα όλων των ιδεολογικών και κοσμοθεωρητικών «χώρων» [που είναι υποτίθεται «οργανωμένοι» για τέτοιες περιστάσεις, τις «προβλέπουν»], διαπίστωσα ή υπέθεσα νομίζω εύλογα ότι δεν έχουμε κάνει ένα βήμα παραπέρα από αυτά που λέγαμε πάντα, και τώρα απλά τα επαναλαμβάνουμε ελαφρά τροποποιημένα.
Άλλοι θυμήθηκαν το έθνος κράτος ή απλά το κράτος και τα σύνορα, άλλοι την αναγκαιότητα τής παγκόσμιας συνεργασίας, άλλοι την κρίση τού καπιταλισμού και άλλοι την περιβαλλοντική κρίση [υπάρχουν διάφοροι συνδυασμοί αυτών των οπτικών].
Δεν ισχυρίζομαι ότι αυτός ο διάλογος και ο θεωρητικός και ιδεολογικός διαγκωνισμός δεν έχει νόημα, ότι δηλαδή όλοι «λένε τα ψέματά τους» ή απλά ιδεολογικοποιούν κ.λπ, αν και οι συνθήκες αυτής τής κατάστασης τού Λόγου επιτρέπουν να υπάρξει μια σκεπτικιστική απόσταση από όλα αυτά και μια αυτοκριτική σχετική απόσυρση από την εκφορά λόγων.
Σημειώνω όμως κάτι, από το οποίο δεν μπόρεσα και εγώ να ξεφύγω, αν και το αντιλήφθηκα νωρίς νομίζω.
Ό,τι θεωρείται ότι «περνάει κρίση» μέσω αυτής τής υγειονομικής και κοινωνικής κρίσης, τίθεται από αυτούς που την θεωρούν και ως το αίτιο τής κρίσης.
Δεν μπορώ αυτή την στιγμή να εξετάσω με αναλυτική σαφήνεια ποιοι είναι οι «δογματικοί κίνδυνοι» από αυτή την «θεωρητική στάση», αλλά νομίζω μπορεί κάποιος με σχετική ευκολία να κατανοήσει ότι κάτι δεν πάει καλά σε αυτήν, αν και έχει επαναληφθεί σε κάθε ανάλογη περίσταση στο παρελθόν.
Ιωάννης Τζανάκος
Ιωάννης Τζανάκος
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)