5 θέσεις για την πατριαρχία και τον μαρξισμό ή την μαρξογένεια..

            

Ο οικουμενικός σκοπός ενός ελευθεριακού κινήματος συνολικής απελευθέρωσης των ανθρώπινων υποκειμένων και κοινοτήτων δεν είναι δυνατόν όχι μόνον να υλοποιηθεί αλλά ούτε καν να γίνει πλέον κατανοητός με λογικό τρόπο αν δεν τεθεί και ως άμεσος και ως στρατηγικός προϋποθετικός όρος του η καταστροφή κάθε πατριαρχικής αντίληψης και πρακτικής. Η σημασία και η βαρύτητα αυτής της αναγκαίας θέσης μπορεί να γίνει αντιληπτή αν την κατανοήσουμε με κάποιες διπολικές διαζεύξεις ή τοποθετήσεις που την φανερώνουν με κάποια υπερβολή ίσως, αλλά θαρρώ με αλήθεια:

1.

Πιο πιθανόν είναι η ταξική κοινωνία, η καταπίεση, οι πόλεμοι και οι διώξεις, οι γενοκτονίες και η μαζική βία, να προέρχονται αιτιακά από την πατριαρχία παρά από την οικονομική εκμετάλλευση και αλλοτρίωση. Η ίδια η «οικονομική εκμετάλλευση» ίσως είναι το μακροϊστορικό αποτέλεσμα τής «δομικής εγκατάστασης» των πατριαρχικών δομών.

Δεν υπάρχει μονοσήμαντη και μονόδρομη αιτιακή σχέση, αλλά αν θέλουμε να σκεφτούμε με απλουστευτικό αλλά όχι κατ΄ ανάγκη απλοϊκό και στερεοτυπικό τρόπο θα δούμε πως αυτό ισχύει. Με αυτή την έννοια, φρονώ, πως αν μιλήσουμε με μιαν μαρξική ή αυτόνομη (αναρχοκομμουνιστική) γλώσσα θα έπρεπε να κατατάξουμε, πάλι σχηματικά, τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπινων κοινωνιών και των εμφυλοποιήσεων που επιτελούν στην «βάση» και όχι στο «εποικοδόμημα».

2.

Δεν θεωρώ πως έχει λήξει μεθοδολογικά και επιστημολογικά το ζήτημα της σχέσης βιολογικής και κοινωνικής-κοινωνικογλωσσικής στοιβάδας στο ανθρώπινο φαινόμενο.

Διατηρώ μεγάλες επιφυλάξεις για τον τρόπο με τον οποίο η νέα αριστερά και τα νέα (κοινωνικά και μεταφεμινιστικά) κινήματα αντιμετωπίζουν το θέμα και όλες του τις πολιτικές και κοσμοθεωρητικές ιδεολογικές και φιλοσοφικές/επιστημονικές συνέπειες ανάλογα με τον τρόπο πραγμάτευσης. Ωστόσο όλα αυτά τα κινήματα το θέτουν το ζήτημα, σε αντίθεση με τον παλαιό μαρξισμό και την δεξιά ή ακόμα και τμήματα της σοσιαλδημοκρατίας που κινούνται εντός ενός νέο- ή παλαιοπατριαρχισμού. Δεν είναι τυχαία η θέση των ακροδεξιών, φασιστών, εθνοφασιστών ή θεοκρατο-φασιστών (σε πολλές παραλλαγές, όχι απαραίτητα εθνικιστικές), απέναντι στο ζήτημα. Να διδαχθούμε από την εμμονή τους, εφόσον δείχνει πως πραγματικά το ζήτημα τους «καίει και τους πονεί» διόλου τυχαία, εφόσον θαρρώ γνωρίζουν ότι η βία και η τρέλα θα εκλείψουν, κι αν δεν εκλείψουν ολοκληρωτικά θα περιοριστούν σημαντικά, αν σπάσει και τσακίσει η ψυχική και κοινωνική αρρώστεια και σαπίλα τής πατριαρχίας, πράγμα που θα ήταν και το τέλος τους.

3.

Η όξυνση της νέας ευαισθησίας των ανθρώπων θέτει στο προσκήνιο και άλλα ακόμα «περιθωριακά» θέματα όπως είναι λόγου χάριν η μαζική σφαγή ζώων, η μαζική κτηνοτροφία και η ακραία κρεατοφαγία, τα οποία έχουν την σημασία τους όχι τόσο ή όχι μόνον αυτοτελώς αλλά σε συνάφεια με το πατριαρχικό κοσμοείδωλο.

4.

Όχι μόνον το έθνος ή η κρατικο-θεοκρατική συσπείρωση, αλλά και ο ευρύτερος εθνοτισμός είναι υπό συζήτηση.

Δεν θεωρώ πως έχουμε πλήρη εικόνα και γνώση των δομών που εκφράζουν ή είναι, όπως επίσης θεωρώ πως ένας αφηρημένος οικουμενισμός χωρίς κάποιον (δημοκρατικό ή ελευθεριακό) εθνοτισμό δεν έχει ακόμα τουλάχιστον νόημα, αλλά τούτο δεν σημαίνει πως υπάρχει κάποιο θέσφατο ή αρχή που να απαγορεύει σκέψεις και ενοράσεις για την πιθανότητα πλήρους και οντικής και γνωσιο-γλωσσικής αντικατάστασης δια της καταστροφής αυτών των δομών ή κάποιων από αυτές. Αυτό που λέω δεν σημαίνει άμεση καταστροφή ή αντικατάσταση, δεν σημαίνει καν πλήρη στο μέλλον καταστροφή ή αντικατάσταση, αλλά μια κρισάρα. Ο αντιπατριαρχισμός, (όπως και ο αντιθεοκρατισμός) είναι μια από αυτές τις μεγάλες κρισάρες από τις οποίες θα περάσουν και αυτές οι (μεγα-)δομές ή εκφράσεις (μεγα-)δομών. Δεν είναι δυνατόν να είναι τελικά ορθός κανένας προϊδεασμός ή δογματισμός, απέναντι στο εθνικό/εθνοτικό φαινόμενο. Η συζήτηση είναι ανοιχτή, αλλά με κάποιες απόλυτες αρνητικές προϋποθέσεις: κανένας πατριαρχικός εθνοτισμός ή εθνισμός δεν είναι αποδεκτός, και όσοι θεωρούν ότι ο εθνοτισμός ή ο εθνισμός τους έχει μια θέση στον νέο ελεύθερο κόσμο, αν υπάρξει, πρέπει αυτοί να το δείξουνε (δείξουμε) και να το αποδείξουνε (αποδείξουμε) αφού μετά από τόση πατριαρχική αιματοχυσία και τόσο πατριαρχικό παραλογισμό το βάρος, τρόπος του λέγειν, τού «εξαγνισμού» αυτών των εννοιών/καταστάσεων πέφτει σε αυτούς. Τα δυσκολότερα ίσως ζητήματα, σε αναφορά προς αυτή την πτύχωση των πραγμάτων, είναι τα ζητήματα εθνοτικής αυτονομίας και εξουσίας εντός των καπιταλιστικών ή μεταβατικών (δηλ. μη καπιταλιστικών αλλά όχι ακόμα κομμουνιστικών) πλαισίων στα οποία ζούμε.

5.

Οι παραγωγικές σχέσεις δεν είναι κυρίως-ή-μόνον κράτος, ούτε το κράτος ως υπαγωγική παραγωγική σχέση και θεσμική και ιδεακή-αντιληπτική δομή μπορεί να περικλεισθεί απόλυτα στις όποιες υλοποιήσεις του στην οικονομία (δηλαδή τις άλλες παραγωγικές σχέσεις) ή την σεξουαλική συνάφεια, ακόμα κι αν αυτές οι υλοποιήσεις είναι καθοριστικές για την διαμόρφωσή τους. Αυτή η θέση μας «κρατάει» εντός του μαρξισμού ή δίπλα στον μαρξισμό. Κάθε άλλη θέση, με όλο τον σεβασμό μας, θα το πούμε, δεν μπορεί να έχει μαρξιστική ή μαρξική ή μαρξογενή θεμελίωση. 

Ο μαρξισμός ή κάποια μορφή μαρξογένειας δεν είναι αναρχισμός.

Ούτε μπορεί να υπάρξει αναρχομαρξισμός, όπως μπορεί λόγου χάριν να υπάρξει αναρχικός κομμουνισμός. 

 

 Ιωάννης Τζανάκος