Κάπου στα τέλη τής 2ης χιλιετίας, είδα, σε έναν τοίχο κοντά στο σπίτι μου στην Νέα Σμύρνη, ένα αναρχικό σύνθημα που ήταν το σύνθημα που σηματοδοτούσε την μεταστροφή στο κοινωνικό κίνημα στην χώρα που ζούμε, ίσως και αλλού όπου υπήρχε αντίστοιχο ισχυρό μαζικό κίνημα:
«Ούτε Φασισμός - Ούτε Δημοκρατία - Κάτω ο Κρατισμός - Ζήτω η Αναρχία».
Νομίζω πως αυτό το σύνθημα είναι το πιο εύστοχο, καίριο και αληθινό σύνθημα τού αναρχικού κινήματος, και είναι αυτό το οποίο συμπυκνώνει την δύναμη τού αναρχισμού, και την ιστορική εμπειρία που κουβαλάει από τότε που εμφανίστηκε κάπου στην άκρη των δημοκρατικών ριζοσπαστικών και αριστερών κινημάτων που εμφανίστηκαν με την ανάδυση τού καπιταλισμού.
Δεν γνωρίζω αν αυτό το σύνθημα γεννήθηκε μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο ή προϋπήρχε, αλλά αυτό δεν έχει εντέλει σημασία, με την έννοια ότι ακόμα κι αν είναι «παλιάς κοπής» σύνθημα θα μπορούσε να σημαίνει την ειδική θέση και την ιστορική εμπειρία τού αναρχισμού, όπως διαπέρασε σαν βέλος τον 19ο και τον 20ο αιώνα, και όπως κατέληξε σαν καταστάλαγμά της μετά από όλες τις θύελλες καταπίεσης και εξαπάτησης τής εργαζόμενης οικουμένης έως αυτούς τούς αιώνες και μέσω αυτών.
Όταν είδα αυτό το σύνθημα, αυτό το δυνατό σύνθημα, σκέφτηκα προς στιγμήν ότι είναι τόσο σημαντική η σκληρή αλήθεια του που κανονικά ως ένας καθημερινός καταπιεσμένος εξαπατημένος νέος άνθρωπος θα έπρεπε να το ακολουθήσω, και να το κάνω βασικό σημείο και τής δικής μου ιδεολογικής και θεωρητικής αναφοράς.
Στάθηκα θυμάμαι τότε αρκετή ώρα εκεί, και μετά φεύγοντας βυθίστηκα σε σκέψεις που κράτησαν αρκετές μέρες.
Το πόρισμα των σκέψεών μου ήταν το εξής:
«Είναι λάθος».
Και το σκέφτηκα αυτό όχι γιατί υπήρχε, τότε, στη σκέψη μου κάποια ριζική διαφωνία ως προς την στόχευση τού συνθήματος, αλλά ακριβώς το αντίθετο, διότι μου φάνηκε -κάπως αιφνίδια μπορώ να πω- ότι εξέφραζε μιαν ακόμα αδιέξοδη ανασύνθεση ήδη υπαρχόντων μαρξιστικών ή μαρξιστικοφανών αδιέξοδων σκέψεων που κάναμε, όσοι κάναμε, προτού ακόμα πέσει ο «υπαρκτός» αλλά μετά με μεγάλη ένταση.
---
Είχε ήδη γίνει κατανοητό ότι ο Μαρξ των μαρξικών κειμένων, και όχι των βοηθητικών εγχειριδίων των «μαρξιστών» τού κΚε και των μ-λ, ήταν στην πραγματικότητα πολύ κοντά σε αυτό που «έλεγε» το σύνθημα που προανέφερα, ειδικά μετά την Κομμούνα στο Παρίσι, το 1871.
Ο πραγματικός Μαρξ σύμφωνα με τα σημερινά κριτήρια των «μαρξιστών» αυτών θα θεωρούνταν μάλλον «αναρχοκομμουνιστής» και «αριστεριστής», και σίγουρα θα είχε διαγραφεί από το «κόμμα».
Κανονικά όπως σας είπα «θα έπρεπε» να βρίσκομαι ήδη «εκεί», ή τουλάχιστον στο Ναρ και την Ανταρσύα, μετά από την περαιτέρω νεοναρίτικη ριζοσπαστικοποίηση τους εκεί κατά το τέλος τής χιλιετηρίδας.
Το παράξενο είναι ότι το ζήτημα τής σύγκρουσης με το κράτος και τον τότε θεωρούμενο και από μένα «κρατικό καπιταλισμό» των «σοσιαλιστικών καθεστώτων» ήταν κάτι που με απασχολούσε ήδη από την ηλικία των 16 και μετά, εκεί κάπου στο διάστημα 1984-1990.
Θυμάμαι κάτι αστείους καυγάδες με τον πατέρα μου πού ήταν πωρωμένος πασόκος και ταυτόχρονα πωρωμένος φιλοσοβιετικός, ενώ εγώ επέμενα ότι τα «σοσιαλιστικά καθεστώτα» ήταν εκμεταλλευτικά γραφειοκρατικά κρατικοκαπιταλιστικά καθεστώτα.
Ένας πρώην βιομηχανικός εργάτης και μετά (λόγω προβλημάτων υγείας) δημόσιος υπάλληλος και πωρωμένος πασόκος και αντιδεξιός έπαιζε τον ρόλο τού φιλοσοβιετικού και εγώ τού αριστεριστή νεολαίου, και ο καυγάς αν και αστείος ήταν τόσο έντονος που μερικές φορές σχεδόν πλησίαζε το όριο τής αποβολής μου από το σπίτι. Το φαντάζεστε; σήμερα μου φαίνεται πραγματικά αλλόκοτο.
Αλλά και τότε «κάτι» με σταμάταγε, και δεν «κατέληγα» τελικά στον αριστερισμό και τον αναρχοκομμουνισμό.
Τι ήταν αυτό;
Πολλά πράγματα. Μη σταθούμε κι άλλο στο αυτοβιογραφικό μέρος που έχει μια πλάκα αλλά είναι περιορισμένης σημασίας.
---
Θα έλεγα αναδρομικά, με κίνδυνο να κάνω προβολή μεταγενέστερων σκέψεων στο παρελθόν ότι και τότε με σταμάταγε η σκέψη ότι στην σκέψη όλων, φιλοσοβιετικών και αντισοβιετικών, σοσιαλιστών κομμουνιστών αναρχικών λαϊκιστών, πάντως με την γενική έννοια μη-δεξιών, απουσίαζαν έννοιες και παραστάσεις για το πολιτικό φαινόμενο και την ενεργητική-δημιουργική λειτουργία του στην δόμηση τού ολικού/ή/συνολικού κοινωνικού φαινομένου.
Το πολιτικό φαινόμενο ή «στοιχείο» και η αποξένωση μας από αυτό, όχι η αλλοτρίωση μας γιατί εντασσόμαστε σε αυτό ή η αλλοτρίωση μας εξαιτίας αυτού, παρήγαγε και παράγει την ίδια την κοινωνική δομή ως ταξική δομή, ως εκμεταλλευτική δομή ως καταπιεστική δομή, και το ριζοσπαστικό κίνημα αντιπροσωπεύοντας αυτά τα κοινωνικά και πολιτικά υποκείμενα που βιώνουν έμπρακτα αυτήν ακριβώς την αποξένωση-αλλοτρίωση την αναπαράγουν ως αντεστραμμένη «έλλειψη». Για αυτό τον λόγο τελικά και η αντίθεση στην ταξική και κρατική αλλοτρίωση και καταπίεση καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα, σε μια νέα ταξική και κρατική αλλοτρίωση και καταπίεση.
Οι καταπιεσμένοι δεν φτάνουν στο σημείο να οικειοποιηθούν την πολιτική δομή ή κατάσταση, δεν μπορούν να παράγουν πολιτική, δεν μπορούν να διευθύνουν την ολότητα τής κοινωνιας, άρα συνεχίζουν να «βλέπουν» την πολιτική «από κάτω», άρα η πολιτική τούς θέτει ξανά εκεί που ήταν αρχικά, δηλαδή «κάτω».
Η αριστερά, η αναρχία, ο λαϊκισμός, ο κομμουνισμός, ο αντι-καπιταλισμός (κρατικιστικός ή αντικρατικιστικός) κ.λπ έπασχαν και πάσχουν από μια βαθιά αντιπολιτική οντολογία όταν αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση, παρά το γεγονός ότι η δράση τους είναι προερχόμενη ή «καταγόμενη» από μια πολιτική ριζοσπαστική παράδοση, την νεωτερική αστικοριζοσπαστική παράδοση, και εκδηλώνεται ως μια φρενιτιώδης πολιτική δράση που σπάει κάθε όριο μεταξύ «δημόσιου» και «ιδιωτικού».
Στον αγώνα για κάποιο δίκιο, μάλλον έχουν ξεχάσει ότι αυτό που παράγει το δίκιο και το μεταμορφώνει σε ισχύον είναι η πολιτική.
Θα μου πείτε, καλά ρε φίλε, αυτά έλεγες και στα 16;
Ναι, αυτά έλεγα και τότε, για αυτό ίσως θεωρούσα από τότε ότι ο μόνος τρόπος για να πάψει η αδικία, η καταπίεση, και να εξαλειφθεί η ταξική εκμετάλλευση θα είναι μια μορφή ριζοσπαστικής δημοκρατίας, εφόσον η δημοκρατία είναι και θα παραμείνει η μοναδική μορφή πολιτικής θέσμισης και δράσης που μπορεί να εκφράσει τα συμφέροντα και τις δίκαιες επιδιώξεις των καταπιεσμένων ή και των ανθρώπων αν έχουν αποτινάξει την εκμετάλλευση κ.λπ και διευθύνουν τις κοινές καθημερινές υποθέσεις τους στην γειτονιά, τον τόπο, την χώρα, την οικουμένη.
Ξέρουμε κανέναν άλλο τρόπο;
Όχι.
Είναι κάθε δημοκρατία κοινωνική ή εργατική δημοκρατία;
Όχι.
Μια πραγματική κοινωνική και εργατική δημοκρατία είναι δημοκρατία;
Είναι.
Η λέξη, η έννοια, το νόημα, αυτής τής «αρχής» είναι αλλοιωμένα;
Ναι. Αλλά μήπως αυτό δεν συμβαίνει σε όλα τα «νοήματα»;
Άρα, γιατί δεν τα εγκαταλείπουμε όλα;
Αυτή η επιλεκτική και ξινισμένη επιλεκτικότητα στην έννοια τής δημοκρατίας όταν μιλάμε για κοινωνικο-σημασιολογικές αλλοιώσεις που την καθιστούν ως σημασία τάχα «φύσει» «αλλοτριωμένη» και μη-οικειοποιήσιμη από την ελευθεριακή ή εργατική-προλεταριακή κοινωνία, πάντα με ενοχλούσε, όχι μόνον στους συντρόφους ή «συντρόφους» κομμουνιστές αλλά και στους αναρχικούς.
Κρύβει αυτή την παράξενη αντι-πολιτική που λέγαμε.
Η δημοκρατία λένε, είναι μορφή κράτους. Και το λένε και οι αναρχικοί και οι κομμουνιστές, ίσως όχι όλοι οι κομμουνιστές.
Είναι πάντα; Όχι, δεν είναι πάντα. Η ταύτιση πολιτικής και κράτους είναι μια κακώς εννοούμενη σοφιστική. Μπορεί να υπάρξει δημοκρατία που δεν καθορίζεται από την «κρατικότητα».
Γιατί να μην γίνεται αυτό; Που είναι τα επιχειρήματά σας;
Πουθενά δεν είναι.
Ο υποτιθέμενος μόνον-κομμουνιστικός ή μόνον-λενινιστικός αυταρχισμός είναι μόνον-κομμουνιστικός και μόνον-λενινιστικός; ή χαρακτηρίζει όλο το ριζοσπαστικό κίνημα όταν είναι μόνον-ριζοσπαστικό;
Πρέπει δηλαδή πάντα να υπάρξει συμβιβαστική και ταξικοσυναινετική στάση σε κάποιο κοινωνικό υποκείμενο των «λαϊκών τάξεων» για να ανακαλύπτει την κεντρική αξία τής δημοκρατίας; Έτσι παρουσιάζεται το πράγμα, κι έτσι είναι συνήθως, έτσι γίνεται συνήθως, αλλά γιατί συμβαίνει αυτό; ή μάλλον, γιατί να συμβαίνει αυτό; μήπως είναι το ίδιο το «κίνημα» και ο σχεδόν ενδογενής σεκταρισμός του που δημιουργεί αυτή την κατάσταση ιδεολογικής και αξιακής πολιορκίας; Μήπως έχει αυτό το κίνημα θεμελιωθεί σε ριζικά λανθασμένες θεμελιώσεις ήδη από την εκκίνησή του;
---
Επιστρέφοντας λοιπόν στο αρχικό αναρχικό σύνθημα που ανέφερα στην αρχή τού κειμένου, έχω να απαντήσω αυτό που απαντούσα και τότε που το διάβαζα και πιο πριν:
Υπάρχει δημοκρατία που μπορεί να εννοηθεί και να επιτελεστεί χωρίς αναγκαία να είναι αποκρυσταλλωμένη σε κράτος:
Δημοκρατία χωρίς Κράτος. ΡΚΚ.
Ή,
Δημοκρατία με το κράτος υποταγμένο/υπαγμένο σε αυτήν, αν είναι αναπόφευκτο να υπάρχει και κάποιο κράτος.
Συγγνώμη σύντροφοι.
Είμαι αριστερός, δεν είμαι σεκταριστής.
Ιωάννης Τζανάκος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου